تصوف الأمير عبد القادر الجزائري من خلال شعره
(Abdulkadir el-Cezâirî’nin Şiirlerinde Tasavvuf) |
|
|
|
| Yazar |
: رضوان محمد سعيد ايزولي |
| Türü |
:
Makale |
|
Baskı Yeri/Yılı |
: İstanbul / 2012 |
|
Dergi |
: 
|
|
Sayı |
: 29 |
|
Sayfa |
: 121-146 |
|
Görüntülenme |
: 16622 |
|
İndirilme Sayısı |
: 0 |
| |
Bu eserin tam metni dosya olarak bulunmamaktadır
|
Özet
نهج الأمير نهج المتصوفة، وسلك سلوكهم، فخاض التجربة الصوفية، وتتلمذ على مشايخهم، وانتسب إلى طرقهم. وكانت شخصية الأمير مثار جدل عند المحللين سلبا أو ايجابا وليس هذا بغريب على من خاض حروبا طاحنة ضدّ الاستعمار الفرنسي، وفي الوقت نفسه نجد تلك العلاقة الحميمية بينه وبين نابليون وما قدمه إليه من منح وأوسمة وهو صاحب الحظوة لدى الباب العالي، كلّ ذلك دعى الى الجدل حول هذه الشخصية. ومما أثير مؤخرا حوله عدم نسبة كتاب “المواقف في التصوف” إليه بل هناك من ادعى أنّ الكتاب المذكور منحول عليه، وهناك من شكك في تصوفه وأثار هذا الجدل بعض اقارب الأمير كحفيدته الاميرة بديعة التي تأثرت بالحركة السلفية، مدعية أنّ الأمير لم يكن متفرغا للتصوف لكثرة ما أنيط به من المشاغل: السياسية والادارية والاجتماعية، والتخطيط للثورة. ولذا اقدم في بحثي هذا تصوف الأمير عبد القادر الجزائري من خلال شيوع المصطلح الصوفي في شعره مما يثبت تصوفه واستغراقه الروحي الذي لا يصدر الا عن صوفي خاض التجربة الصوفية. كما تتناول الدراسة تأثر الأمير عبد القادر بشعراء التصوف المشهورين كالبوصيري وابن عربي وابن الفارض والحلاج وغيرهم ؛ مستخدما مصطلحاتهم، واسلوبهم الشعري، وقد يصل التناص عنده إلى استخدام ألفاظهم نفسها. وتبين الدراسة استخدم الأمير الفاظ العذريين والخمريين على الطريقة الصوفية محيلها الى رموز عرفانية، بعد أن تشرب منهج االشيخ محي الدين ابن عربي الذي تتلمذ عليه روحيا، ودفن الى جانبه في دمشق.
Anahtar Kelimeler
المصطلح الصوفي، الشعر الصوفي،عبدالقادر الجزائري،التناص عندالجزائري، الرمز الصوفي
Abstract
Emir, mutasavvıfların metotlarını kullandı ve yoluna girdi. Tasavvufî tecrübeye daldı. Tasavvuf hocalarından eğitim aldı. Tarikatlarına girdi. Emir’in şahsiyeti olumlu veya olumsuz olarak muhalliler tarafından değerlendirilmiştir. Fransız işgaline karşı amansız savaşlara dalmış biri etrafında bu tür değerlendirmeler olması garipsenecek bir durum değildir. Aynı zamanda kendisi ile Napolyon arasında çok sıcak bir ilişkinin de olduğunu görüyoruz. Napolyon’un kendisine atalarda bulunduğu ve madalyalar taktığı bilinmektedir. Diğer yandan Bâbıâli’de de makbul biri idi. Bütün bu hususlar bu şahsiyet etrafında tartışmalar açmıştır. Son olarak el-Mevâkıf fi’t-tasavvuf adlı eserin kendisine ait olmadığı etrafında şüpheler uyandırılmaya çalışılmıştır. Hatta bu kitabın Emir’e intihal yollu nispet edildiğini söyleyen de olmuştur. Bazıları onun tasavvufçuluğunu da tartışma konusu yapmıştır. Hatta bazı yakınları, selefî hareketten etkilenmiş olan torunu Prenses Bedia bu görüştedir. Dedesinin üzerindeki yoğun siyasi, idari, ictimâî ve devrim planlaması görevlerinden dolayı tasavvufla meşgul olmaya vaktinin olmadığını söyler. Bu yüzden bu araştırmamızda Emir Abdulkadir el-Cezairi’nin şiirinde geçen yoğun tasavvufî ıstılahlardan hareketle tasavvufunu sunmaya çalıştım. Ki bu çalışmam onun mutasavvıflığını ve ancak sûfî deneyime dalmış kimsenin yaşayabileceği derin rûhî istiğrakını ispat etmektedir. Bu çalışmam Emir Abdülkadir’in şiirlerinde meşhur tasavvufçular Bûsırî, İbn Arabî, İbn Fârız, Hallâc ve benzerlerinden etkilendiğini de ele almaktadır. Onların kavramlarını ve şiir üslubunu kullanmıştır. Yer yer onların aynı lafızlarını kullanmaktadır. Bu çalışma aynı zamanda Emir’in, talebesi olduğu Şeyh Muhyiddin b. Arabî’inin metodunu ruhuna yedirdikten sonra irfânî simgelere havale ederek sûfîlerin metodunda olduğu gibi platonik aşk sahiplerinin ve şarapçıların lafızlarını da kullandığını göstermektedir. Emir’in kabri Şam’da İbn Arabî’nin kabri yanındadır.
Keywords
Sûfî kavramı, Sûfî Şiiri, Abdulkadir el-Cezairi, Sûfî Simge.
|
