Abdulmecîd-i Sivâsî, Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri

Bu çalışmada, XVII. yüzyıl Osmanlı toplumunda önemli bir tasavvufi kişiliğe sahip olan Abdülmecîd-i Sivâsî’nin hayatı, eserleri, düşünceleri, faaliyetleri ve dönem üzerindeki etkileri araştırılmıştır.
Abdülmecîd-i Sivâsî 1563’te Zile’de dünyaya gelmiştir. Horasan kökenli bir aileye mensuptur. Babası devrin önemli âlim ve sûfîlerinden Muharrem Efendi’dir. Otuz yıl kadar medrese tahsîlini sürdürdükten sonra tasavvufa intisap etmiş, Halvetiyye tarîkatının Şemsiyye kolu müessisi amcası Şemseddîn-i Sivâsî rehberliğinde kısa zamânda şeyhlik makāmına yükselmiştir. Şemseddîn-i Sivâsî’nin 1597'de vefatından sonra Sivas’taki Şemsiyye Dergâhı‘nda post-nişîn olmuştur. Zâhirî ve bâtınî ilimlerdeki şöhreti sebebiyle III. Mehmed tarafından İstanbul’a dâvet edilmiştir.
İstanbul’da Mehmet Ağa ve Şeyh Yavsî Tekkesi’nde tarikat faaliyetlerini sürdürmüştür. Bu arada Ayasofya, Fâtih, Sultan Selim, Süleymâniye gibi merkez câmilerde vâiz olarak görevlendirilmiştir. Sultan Ahmed Câmii inşa edildikten sonra ölünceye kadar burada görev yapmıştır.
Devrin idarecileriyle, özellikle pâdişahlarla iyi münâsebetler içinde olmuş, zaman zaman toplumdaki bozulmalara dikkat çekmiş, bunun düzeltilmesi husûsundaki fikirlerini devlet adamlarına gerek yazılı gerekse sözlü olarak iletmiştir.
Tarîkat erbâbına ağır eleştirilerde bulunan Kadı-zâdeliler’e karşı tasavvuf ve tarîkatleri savunmuştur. Bundan dolayı mutasavvıfların savunduğu fikirler Sivâsî ile; karşı görüşler de Kadı-zâde ile özdeşleşmiş ve taraflar arasındaki tartışmalar, Kadızâdelîler-Sivâsîler mücâdelesi olarak târihe geçmiştir.
Abdülmecîd-i Sivâsî bu dönemde bir taraftan tarîkatlara karşı yürütülen menfi propagandalarla mücâdele ederken, diğer taraftan, faaliyetlerini gizlice sürdüren Melâmîler ve özellikle İdris-i Muhtefî’nin şerî‘ate muhâlif gözüken görüş ve davranışlarına karşı çıkmış, fitneye sebebiyet verecek taşkın fikirlerin yayılmasına mâni olmaya çalışmıştır.
Muhtelif dînî ilimler sahasında yirmiden fazla eser kaleme alan Abdülmecîd-i Sivâsî, yazdığı şiirler ve oluşturduğu Dîvan’ıyla da dikkati çeken bir edebî kişiliğe sahip olmuştur.
Pek çok halîfe yetiştiren Abdülmecîd-i Sivâsî, 1639’da İstanbul’da vefât etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Abdülmecîd-i Sivâsî, Şeyhî, Halvetiyye tarikatı, branch of Halvetiyye'nin Şemsiyye kolu, Sivasiyye şubesi, Kadızâdeliler