تصوف الأمير عبد القادر الجزائري من خلال شعره (Abdulkadir el-Cezâirî’nin Ãiirlerinde Tasavvuf) |
|
|
|
Yazar |
: رضوان محمد سعيد ايزولي |
Türü |
:
Makale |
Baskı Yeri/Yılı |
: Ãstanbul / 2012 |
Dergi |
:
|
Sayı |
: 29 |
Sayfa |
: 121-146 |
Görüntülenme |
: 10711 |
İndirilme Sayısı |
: 0 |
|
Bu eserin tam metni dosya olarak bulunmamaktadır
|
Özet
نهج الأمير نهج المتصوفة، وسلك سلوكهم، فخاض التجربة الصوفية، وتتلمذ على مشايخهم، وانتسب إلى طرقهم. وكانت شخصية الأمير مثار جدل عند المحللين سلبا أو ايجابا وليس هذا بغريب على من خاض حروبا طاحنة ضدّ الاستعمار الفرنسي، وفي الوقت نفسه نجد تلك العلاقة الحميمية بينه وبين نابليون وما قدمه إليه من منح وأوسمة وهو صاحب الحظوة لدى الباب العالي، كلّ ذلك دعى الى الجدل حول هذه الشخصية. ومما أثير مؤخرا حوله عدم نسبة كتاب “المواقف في التصوف” إليه بل هناك من ادعى أنّ الكتاب المذكور منحول عليه، وهناك من شكك في تصوفه وأثار هذا الجدل بعض اقارب الأمير كحفيدته الاميرة بديعة التي تأثرت بالحركة السلفية، مدعية أنّ الأمير لم يكن متفرغا للتصوف لكثرة ما أنيط به من المشاغل: السياسية والادارية والاجتماعية، والتخطيط للثورة. ولذا اقدم في بحثي هذا تصوف الأمير عبد القادر الجزائري من خلال شيوع المصطلح الصوفي في شعره مما يثبت تصوفه واستغراقه الروحي الذي لا يصدر الا عن صوفي خاض التجربة الصوفية. كما تتناول الدراسة تأثر الأمير عبد القادر بشعراء التصوف المشهورين كالبوصيري وابن عربي وابن الفارض والحلاج وغيرهم ؛ مستخدما مصطلحاتهم، واسلوبهم الشعري، وقد يصل التناص عنده إلى استخدام ألفاظهم نفسها. وتبين الدراسة استخدم الأمير الفاظ العذريين والخمريين على الطريقة الصوفية محيلها الى رموز عرفانية، بعد أن تشرب منهج االشيخ محي الدين ابن عربي الذي تتلمذ عليه روحيا، ودفن الى جانبه في دمشق.
Anahtar Kelimeler
المصطلح الصوفي، الشعر الصوفي،عبدالقادر الجزائري،التناص عندالجزائري، الرمز الصوفي
Abstract
Emir, mutasavvýflarýn metotlarýný kullandý ve yoluna girdi. Tasavvufî tecrübeye daldý. Tasavvuf hocalarýndan eðitim aldý. Tarikatlarýna girdi. Emir’in þahsiyeti olumlu veya olumsuz olarak muhalliler tarafýndan deðerlendirilmiþtir. Fransýz iþgaline karþý amansýz savaþlara dalmýþ biri etrafýnda bu tür deðerlendirmeler olmasý garipsenecek bir durum deðildir. Ayný zamanda kendisi ile Napolyon arasýnda çok sýcak bir iliþkinin de olduðunu görüyoruz. Napolyon’un kendisine atalarda bulunduðu ve madalyalar taktýðý bilinmektedir. Diðer yandan Bâbýâli’de de makbul biri idi. Bütün bu hususlar bu þahsiyet etrafýnda tartýþmalar açmýþtýr. Son olarak el-Mevâkýf fi’t-tasavvuf adlý eserin kendisine ait olmadýðý etrafýnda þüpheler uyandýrýlmaya çalýþýlmýþtýr. Hatta bu kitabýn Emir’e intihal yollu nispet edildiðini söyleyen de olmuþtur. Bazýlarý onun tasavvufçuluðunu da tartýþma konusu yapmýþtýr. Hatta bazý yakýnlarý, selefî hareketten etkilenmiþ olan torunu Prenses Bedia bu görüþtedir. Dedesinin üzerindeki yoðun siyasi, idari, ictimâî ve devrim planlamasý görevlerinden dolayý tasavvufla meþgul olmaya vaktinin olmadýðýný söyler. Bu yüzden bu araþtýrmamýzda Emir Abdulkadir el-Cezairi’nin þiirinde geçen yoðun tasavvufî ýstýlahlardan hareketle tasavvufunu sunmaya çalýþtým. Ki bu çalýþmam onun mutasavvýflýðýný ve ancak sûfî deneyime dalmýþ kimsenin yaþayabileceði derin rûhî istiðrakýný ispat etmektedir. Bu çalýþmam Emir Abdülkadir’in þiirlerinde meþhur tasavvufçular Bûsýrî, Ãbn Arabî, Ãbn Fârýz, Hallâc ve benzerlerinden etkilendiðini de ele almaktadýr. Onlarýn kavramlarýný ve þiir üslubunu kullanmýþtýr. Yer yer onlarýn ayný lafýzlarýný kullanmaktadýr. Bu çalýþma ayný zamanda Emir’in, talebesi olduðu Ãeyh Muhyiddin b. Arabî’inin metodunu ruhuna yedirdikten sonra irfânî simgelere havale ederek sûfîlerin metodunda olduðu gibi platonik aþk sahiplerinin ve þarapçýlarýn lafýzlarýný da kullandýðýný göstermektedir. Emir’in kabri Ãam’da Ãbn Arabî’nin kabri yanýndadýr.
Keywords
Sûfî kavramý, Sûfî Ãiiri, Abdulkadir el-Cezairi, Sûfî Simge.
|