“Düm-Tek”Simgesi, Raks ve Düm-Tek’li Bir Gazel
(The Symbol Dum-Tek, Dance and A Gazel with Dum-Tek) |
Özet
Düm-Tek, varlık âleminde gözlemlediğimiz pek çok ikili yapıları yansıtan önemli bir simgedir. Çünkü varlık âlemi, esasında zıtların üzerine bina edilmiş gözükmektedir. Her şey ve olayın ince bir zarın iki yüzü olması gibi, bir tarafından bakıldığında diğerinin de görülebildiği zıt yönü bulunmaktadır. Dolayısıyla biz eşyayı da ancak zıddı var olduğu için kavrayıp bilmekteyiz. Allah’ın dışında gerçek bir varlığı kabul etmeyen tasavvuf ehli, var gibi gördüğümüz bu âlemin Allah’ın tecellisine bağlı olarak her an yeniden yaratıldığını söylemişlerdir. Allah’ın ilminde gizli olan varlığın latif arketiplerine Allah, “ol” diyerek, onları Bâsıt sıfatıyla varlık âlemine çıkarır; daha sonra Kâbız sıfatına bağlı olarak, onları tekrar asıllarına döndürür. Bu anlayış Divân şairlerinin de ilgisini çekmiş, şiirlerinde buna göndermeler yapmışlardır. Münif’in kafiye ve redif düzenini düm-tek ritmi üzerine oturttuğu gazeli, Divân şiirinin klasik sevgili ve onun özellikleri anlayışı üzerine kurgulanmış gözükmektedir; ancak bunu bir oyun gibi sunan şairin varlıktaki bu döngüyü de işin içine dahil ettiği anlaşılmaktadır. Zaten Divân şiirinin bir özelliği de çok katmanlı anlamlar üzerine söylenmiş olmasıdır.
Anahtar Kelimeler
düm-tek, simge, kudüm, ritim, raks, zıtlık, düm-tek’li gazel
Abstract
Dum-tek is a remarkable symbol which reflects many contrast conceptions and things we observe in the universe. Essentially the universe seems to be constructed on the contrast. Contrasts in everything are the same as each other. So we recognize all beings due to their own contrast sides. The sufi who disregard everything except the God as truth claim that everything is actually being recreated in relation with the presence of the God. The God makes beings exist by ordering their originals “exist!” The God makes all these in his capacity of Bâsıt and then transforms them into their originals in his capacity of Kâbız. This point of view attracted Divân poets and so they dealt with it in their poems.
Munif’s gazel in which he structured the rhymes and rhytms on dum-tek, seems to be written with the conception of classical lover and its characteristics in Divân poetry. However the poet presents this gazel like a simple rhytm it actually includes the vicious circle in beings mentioned above.
Keywords
Dum-tek, kudum, rhytm, contrast, dance, gazel with dum-tek
|
Bu eserin tam metnini indirmek için tıklayın
