Tasavvufun Orta Asya’da Yakın Geçmişteki Rolü: Kırgızistan Örneği (The Russian approach to Sûfîsm in the Communist period in Central Asia with particular reference to Kyrgyzstan) |
Özet
Bu makale tasavvufun Orta Asya Türk dünyasında, çarlık ve komünist dönemdeki rolünü ve Rusların tasavvufa bakış açısını incelemektedir. Ruslar İslâm'ı resmî ve paralel İslâm olmak üzere ikiye ayırmış, resmî İslâm yoluyla Müslüman Türk âlemini kontrol etmeye gayret ederken, komünist devrimin en büyük düşmanları olarak gördükleri tasavvufî çevreleri yok etmeye çalışmışlardır. Bu hedefe ulaşmak için hükümetler askeri ve polisiye tedbirlere başvururken, Rus akademisyenler de sûfîleri feodal sistemin kalıntıları, hurafeciliğin üreten cahil tabaka gibi en kötü biçimde tasvir etmeye özen göstermişlerdir. Makale Rusların bu yaklaşımlarını ve bu propagandanın neticelerini Kırgızistan bağlamında ortaya koymaya çalışacaktır. Her şeye rağmen tasavvuf ve rûhânî hayat Orta Asya insanının dini hayatında önemli yerini koruyabilmiştir. Son olarak Kırgızların tasavvuf hakkındaki fikirlerini ortaya koymak için mini bir anketin sonuçları araştırmacıların dikkatine sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Tasavvuf, İslam, Kırgızistan, Orta Asya, Ruslar ve Tasavvuf
Abstract
This article studies the Russian approach to Sûfîsm in the Communist period in Central Asia with particular reference to Kyrgyzstan. Islam has been divided into two branches by the communists; one is formal and state Islam, the second is parallel or underground Islam that is Sûfîsm. Sûfîs who are considered as the representatives of a backward world and the fierce enemies of the atheist rule have been hated by the ideologues of the communist revolution. They have been imprisoned and severely punished. However, Central Asian Muslims who possess a mystical approach to religion never gave up mystical tendencies. This article studies the example of Kyrgyzstan and concludes that Islam cannot be divided into two opposing camps. Most importantly, Sûfîsm cannot be ousted from the lives of Central Asian Muslims for the simple reason that they accepted Islam at the hands of Sûfî groups. The mini-research of public opinion about Sûfîsm gives the readers some idea about the popularity of Sûfî ideas among the Kyrgyz people.
Keywords
Sûfism, Central Asia, Communism and Sûfîs, Kyrgyzstan, Islam
|