Bir sûfi olarak Mehmet Þemsettin Ulusoy'un þehir algýsý

Bu çalýþma Bursa Niyazî-i Mýsrî Dergâhý son þeyhi Þemsettin Efendi'nin içinden süzüldüðü medeniyetin bir özeti olan þehri kendine özgü bir yolla nasýl idrak ettiðini gösterme çabasýyla gerçekleþtirilmiþtir. Þeyh Efendi'nin verdiði somut bilgilerin ve fikirlerinin bugünkü þehir çalýþmalarý þablonlarýndan biri çerçevesinde kullanýlabilirliðinin sýnanmasý yoluna gidilmiþ akabinde eserleri tematik ve kronolojik olarak insan-mekân-kültür çerçevesinde yeniden kurgulanmýþtýr. Bunun için eklektik bir metodoloji ile þehre ait unsurlarla bir sûfî duyarlýlýðý tarihsel bir konumlandýrma ýþýðýnda birleştirilmiþ ve disiplinler arasý bir yönelimle incelenmiþtir. Þeyh Efendi'nin kendi dergâhýndan yola çýkarak geniþlettiði insan aðýný nasýl kurduðu, þehri fiziksel olarak nasýl tarif etttiði, mekâna dâir hangi duyarlýlýklarý taþýdýðý, yüzyýllardýr süregelen þehir ve tekke kültürünün silikleþmiþ izlerini devletin çöküþ arifesindeki fikri sancýlarýn yansýmasý olan risalelerinden umdeler katarak özgün bir insicamla 'þehir tarihi' baþlýðý altýnda nasýl sentezlediði tespit edilmiþtir. Þeyh Efendi'nin eserleriyle somutlaþtýracak olursak bu çalýþma Gülzâr-ý Mýsrî'de pîrinin menakýbýnýn daha iyi anlaþýlmak istenmesine binâen ihvanýn ben-idrakinin yeniden inþasýnda, Bursa vefeyatnâmelerinin devamý olan Yâdigâr-ý Þemsî ve Bahâr-ý Þemsî'de þehirdeki insan unsurunun yeniden sýnýflandýrýlmasýnda, Medâr-Devvâr-Karâr ve Hâkisâr-ý Þemsî'de þehir mekânýnýn tanziminde, risaleleri ve Âyine-i Diyâr-ý Þemsî bünyesinde ise zaman þuurunun yeniden kurgulanýp varlýk, bilgi ve deðerlerin ona göre tanýmlanmasýnda Þemsettin Efendi'nin izini sürmüþ ve bir sûfînin þehre niçin, nasýl baktýðýný, bu bakýþýn diðer bakýþlardan farkýný ortaya koymaya çalýþmýþtýr.

Anahtar Kelimeler