Özet

XVIII. yüzyılın ortalarında, dinî ihya iddiasıyla ortaya çıkan Vehhâbîlik, Selefîlik ekseninde değerlendirilmektedir. Modernleşme sürecinin zorlu koşulları doğrultusunda şekillenen ve Batı bakışıyla yeniden yorumlanan Selefîlik ise Ahmed b. Hanbel tarafından temelleri atılan ve sonrasında İbn-i Teymiyye'de kavramsal karşılığını bulan Selefiyye kavramının yerine ikame edilmek istenmektedir. Oysa XIV. yüzyıla ait bir kavram olan Selefiyye, Selefîlikten de Vehhâbîlikten de farklıdır. Kavramların birbirlerinin yerine kimi zaman kasıtlı biçimde kullanılması, gerek Vehhâbîlik gerekse Selefîlik akımlarına, Selefiyye'nin köklü ideolojik geçmişini devşirme çabası olarak değerlendirilebilir. Vehhâbîlik teşekkül sürecinden itibaren tasavvufa tepkili yaklaşmış, bu tepkisel tavrı da Selefî ekolün önemli temsilcileriyle ilişkilendirmeye çalışmıştır. Vehhâbîliğin tasavvuf eleştirileri çoğunlukla "bid'at" söylemi üzerinden ele alınmakta böylece tartışma teolojik zemine çekilerek, meselenin sosyo-politik yönü göz ardı edilmektedir.

 

Anahtar Kelimeler

Abstract

Wahhabism, which allegedly emerged as a religious reclamation in the midst of XVIIIth century, is reviewed in paralel with Salafism. Shaped as a result of challenging conditions of modernization process and reinterpreted through a Western approach, Salafism, on the other hand, is desired to replace the Notion of Salafiyyah which was founded by Ahmad bin Hanbel and later reached its conceptual meaning by İbn Taymiyyah. However, a concept of the XIVth century, Salafiyyah differs from both Salafism and Wahhabism. The intentional use of the notions interchangeably at certain times may be interpreted as an endeavor for transferring the deep-rooted ideological history of Salafiyyah to both Wahhabism and Salafism. Wahhabism has adopted a reactive approach against Sufism since the formative period, striving to linking this reactive stance with renowned figures of Salafi school. Wahhabism mostly argues its criticisms through the discourse of bid'ah, hence trying to address the discussion on theological ground which lies behind the socio-political aspects of the matter to be disregarded.

 

Site Yöneticisi: Halil İbrahim Şimşek

bilgi@tasavvufakademi.com