Tasavvufta ezeliyet düşüncesi (H. III-VI. asırlar)

"Tasavvufta Ezeliyet Düşüncesi (h. III-VI. asırlar)" başlıklı bu tez, tasavvufun klasik döneminde "rûhun ezeliyeti" hakkında öne sürülen fikirlerin, tasavvufun yöntem, gâye ve mesailinin oluşum ve gelişimine nasıl tesirde bulunduğunu incelemektedir. "Ezeliyet Düşüncesinin Tarihsel Arkaplanı" başlıklı ilk bölümde, ezeliyet kavramının tasavvufî düşünceye intikal etmeden önce nasıl bir seyir izlediği ve ardından, tasavvufî gelenekte ezeliyet kuramının tedavülüne zemin hazırlayan iç ve dış dinamikler ele alınmaktadır. Ezeliyet kavramının tasavvufî bir telakkîye dönüşümü ise tezin ikinci ve üçüncü bölümünün ana teması olarak işlenmektedir. Bunlardan ikinci bölümde ezeliyet kavramının tasavvufa hem gâye hem de yöntem bakımından kaynaklık ettiği varsayımından hareketle, tasavvuf ilminin gâyesinin "ezele vuslat", yönteminin ise "ezelî ahde riâyet" olarak okunabileceği iddiası temellendirilmektedir. Üçüncü ve son bölümde ise ezeliyet kavramının tasavvufî düşüncede kazandığı yeni anlamın yanısıra, sebebiyet verdiği teorik ve problematik meseleler ele alınarak tasavvufun nasıl metafizik bir mecraya doğru gelişim gösterdiği ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler